BB: Papunësia shënoi rënie në Evropë, problem mbeten të rinjtë

Në shumë vende, rritja e punësimit është nxitur nga kërkesa e brendshme më e fortë, veçanërisht në shërbime dhe ndërtim. 

Ndërkohë, rritja e punësimit në prodhim ka qenë më e dobët, veçanërisht në vendet që përballen me kërkesë të huaj, si ato në Evropën Qendrore dhe në Ballkanin Perëndimor.

Shumë firma të vogla dhe me produktivitet të ulët

ECA ka shumë biznese për frymë, por ato gjenerojnë më pak vende pune sesa në vende të tjera me të njëjtin nivel të ardhurash — dhe shumë më pak se në vendet me të ardhura të larta.

Mesatarisht, vendet e ECA regjistrojnë pothuajse 30 firma për 1000 banorë, duke tejkaluar vendet e krahasueshme me të ardhura të mesme të larta si Brazili (14) dhe Kosta Rika (13), si dhe Gjermania (12) dhe Shtetet e Bashkuara (16).

Pavarësisht përmbushjes ose tejkalimit të këtyre standardeve në densitetin e firmës, bizneset krijojnë shumë më pak punësim, veçanërisht në vendet me të ardhura mesatare të rajonit.

Dendësia e tyre e punësimit bie nën atë që mund të pritet për ekonomitë me shumë ndërmarrje Mungesa vjen nga zgjerimi i pamjaftueshëm midis firmave në vendet me të ardhura mesatare, gjë që i pengon ato të arrijnë shkallën e vërejtur në vendet me të ardhura më të larta.

Ndërmarrjet e mesme dhe të mëdha (firmat me të paktën 50 punëtorë) kontribuojnë më pak në punësimin e përgjithshëm në rajonin e ECA-s sesa në vendet me të ardhura të larta. 

Kudo tjetër në botë, këto biznese zakonisht përfaqësojnë vetëm një pjesë të vogël të totalit të firmave, por ofrojnë një pjesë të konsiderueshme të vendeve të punës.

Roli i tyre më i vogël në ECA pasqyron mungesën e firmave të tilla dhe madhësinë e tyre më të vogël.

Ndërsa firmat e mesme dhe të mëdha ofrojnë 40-50 për qind të punësimit total, shumë më pak se në Danimarkë, Francë, Gjermani, Holandë, Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara – ekonomi në të cilat rreth tre nga katër vende pune janë me ndërmarrje të mesme ose të mëdha.

Punësimi i ulët i të rinjve

Normat e punësimit të të rinjve janë gjithashtu jashtëzakonisht të ulëta në të gjithë rajonin. Megjithëse një pjesë e kësaj shpjegohet me regjistrimin në arsim, një pjesë e konsiderueshme e të rinjve nuk janë në punësim, arsim ose trajnim (NEET), një sfidë që prek më së shumti vendet e Ballkanit Perëndimor.

Normat NEET tek të rinjtë tejkalojnë 30 për qind në Kosovë dhe janë më të larta se 20 për qind në Shqipëri dhe Mal të Zi. Kjo çështje pasqyron dobësitë strukturore, mundësitë e kufizuara të punësimit dhe përafrimin e pamjaftueshëm ndërmjet sistemeve arsimore dhe nevojave të tregut të punës. 

Shumë të rinj janë të punësuar në pozicione të pasigurta, joformale ose të përkohshme, shpesh pa stabilitet pune, përfitime dhe perspektiva për avancim në karrierë.

Për më tepër, një pengesë kritike për punësimin produktiv, veçanërisht punësimin e të rinjve, është mospërputhja midis aftësive të zotëruara nga fuqia punëtore dhe atyre që kërkohen nga punëdhënësit. 

Mungesa e punëtorëve të kualifikuar perceptohet si një pengesë për firmat edhe në vendet e ECA me një përqindje relativisht të lartë të punëtorëve me arsim të mesëm.

Disa faktorë mund të shpjegojnë këtë mospërputhje aftësish. Programet e arsimit dhe aftësimit profesional, të cilat regjistrojnë pothuajse gjysmën e studentëve të arsimit të mesëm të lartë në ECA, po dështojnë në përgatitjen e fuqisë punëtore të ardhshme për një treg pune që ndryshon me shpejtësi.

Të rinjve të diplomuar nga programet profesionale shpesh u mungojnë jo vetëm aftësitë themelore, por edhe aftësitë profesionale. Arsimi i lartë në ECA është me performancë të dobët. 

Megjithëse nivelet e regjistrimit janë të larta, cilësia e arsimit është e dobët, siç reflektohet në renditjen ndërkombëtare të universiteteve dhe aftësitë e të diplomuarve në aftësi.

Për më tepër, qasja në mundësitë e të mësuarit gjatë gjithë jetës dhe programet e përmirësimit të aftësive është e kufizuar, veçanërisht për ata me prejardhje të pafavorshme./ekofin.al

Më të lexuarat